فرض های سرد
این چند وقت اخیر اخبار و رسانه ی ملی بگونه ای مسائل و مشکلات رو پوشش می دهند که انسان متحیر میماند از این همه شگفتی. البته نه لزوما و منحصرا این چند وقت اخیر این اتفاق افتاده ولی این روز ها بیشتر این شگفتی و این تغییر و تفاوت عالم واقع و سخن را می توان حس کرد. از طرف دیگر این نویسنده این روزها بیشتر در ریاضیات سیر می کند و این مطلب حاصل ارتباط ذهنی این نویسنده در مورد قسمی از ریاضیات و مسائل مطرح شده در چند خط اول است. برای همین اول باید سری به ریاضی و کمی فلسفه بزنیم ... .
با توجه به گفته های ویتگنشتاین در کتاب «در باب یقین» و مبانی فلسفه ی علم و چندین کتاب دیگر به این نتیجه رسیدم که حتی پذیرش بعضی از واضح ترین عقیده ها همچون نامساوی بودن یک با صفر نیز آن چنان که ما فکر می کنیم منطقی نیست. به واقع دلیلمان برای چنین ادعایی چیست؟! ولی با این حال به خاطر می آورم چند سال پیش یکی از دوستان با توجه به این که می دانست من دانشجوی رشته ی ریاضی هستم از من پرسید چه دلیل منطقی ای برای من می آوری که باور کنم به واقع یک مخالف صفر است؟ من فی البداهه گفتم پس باور کن که یک برابر صفر است. ولی آیا می توانی در زندگیت بود و نبود خود را یکسان در نظر بگیری؟! و سپس او بلافاصله گفت که واقعا قانع شده و از این دیالوگ لذت زیادی برده است. بعد از این اتفاق بار ها با خود فکر کرده ام که به واقع اگر یک را برابر صفر فرض کنیم چه می شود و نتایج شگفت انگیز بود!
بطور ساده اگر یک برابر صفر باشد پس با اضافه کردن یک واحد به طرفین، دو، برابر یک خواهد بود و چون همچنان فرض کردیم که یک برابر صفر است پس دو نیز برابر صفر است. نتیجه ی منطقی ادامه دادن این فرایند به علاوه ی توجه به ساخت اعداد حقیقی به روش ددکیند این خواهد بود که تمام اعداد حقیقی صفر خواهند بود و در نتیجه مجموعه ی اعداد حقیقی مجموعه ای تک عضوی است! تا این جا همه چیز خشک و ریاضی مانند شاید به نظر برسد ولی اگر کمی عنصر فیزیک به این مسائل بیفزاییم درک این فرض ساده به طور عجیبی هولناک خواهد شد.
در واقع وقتی تمام اعداد حقیقی صفر باشند و مجموعه ی این اعداد یک مجموعه ی تک عضوی باشد افزایش و کاهش در هر چیزی نیز بی معنی خواهد بود. با خود فکر کنید که چگونه می توانید به خودتان بقبولانید که در زمستان هوا سرد نمی شود و در تابستان هوا گرم نمی شود؟! چگونه مخصوصا برای ما ایرانی ها این عقیده پذیرفتنی است که قیمت دلار افزایش پیدا نکرده و هیچ چیز گران نشده است؟! من هیچ دلیل منطقی ای نمی توانم برای مخالف بودن یک با صفر بیاورم. ولی به هر کسی که بخواهد فرض کند یک برابر صفر است خواهم گفت که عقاید دیگری را که منطقا نتیجه ی این فرض است باید بپذیرد.
گاه گاه که مطالبی را از تلویزیون می بینم و می شنوم احساس می کنم که گویی واقعا یک برابر صفر است. یک کیلو گوشت مرز صد هزار تومان را رد کرده است ولی گویی صدهزار تومان همان صفر تومان است. قیمت دلار نیز در این چهل سالی که تماما به سود ملت گذشته اصلا تغییری نداشته است. به گفته ی رئیس قوه ی قضائیه ما هیچ زندانی سیاسی نداریم. به گفته ی سردمدار بزرگ مملکت بر کسی که عقایدش مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران باشد هیچ تهدیدی نیست و این شخص آزادانه می تواند نظر خود را اعلام کند. عشق مردم به انقلاب پنجاه و هفت به هیچ وجه «کاهش» پیدا نکرده است. در رسانه ملی به گونه ای سخن از دستاورد های انقلاب و چهل سالگی جمهوری اسلامی می رود که گویی تمام ایرادات و مشکلاتی که به چشممان می بینیم جز توهم چیزی نیست. مسئولان مملکت ما گویی واقعا یک را برابر صفر فرض کرده اند و از آن شدید تر تلویزیون ما گویی یک را بیشتر از دیگران صفر فرض کرده است.
البته که هیچ ایراد منطقی ای به مفروض دانستن یک برابر صفر نیست ولی و فقط تا زمانی که عواقب و نتایج منطقی فرض خود را بپذیریم. به یاد سخنی از استاد منطق خود افتادم که با قطعیت از این مسئله صحبت می کرد که در منطق آزادیم هر عقیده را بپذیریم و من با وی مخالفت می کردم. ولی حیف که علت مخالفت من را نپرسید! که علت مخالفت من فقط بر سر این بود که منطق اجازه نمی دهد که «هم» بپذیریم که یک برابر صفر است و «هم» بپذیریم که تغییرات کمی و حتی کیفی نیز وجود دارند. حال با این آزادی منطق در ابتدای فرض ها و اصول موضوعه ی خود چه کنیم؟؟ پیشنهاد من این است که حداقل فرض هایی را بپذیریم که توان پذیرفتن عواقب منطقیشان را هم داشته باشیم. این البته پیشنهادی برای سیاست های رسانه ی ملی و سیاستمداران ما نیز می باشد. به امید تغییراتی گرم!
