چه کسی فروشنده را خرید؟

در زمانی که این متن نوشته می شود آخرین فیلم ساخته شده توسط اصغر فرهادی «فروشنده» نام دارد. و نویسنده سعی بر این دارد که در این متن تحلیلی از این فیلم و همچنین حواشی این فیلم و کارگردان این فیلم ارائه دهد. هر چند باید متذکر شد که تا آن جا که در توان نویسنده بوده سعی شده که مطالب جامع و از طرفی خلاصه بیان شوند. و نگارنده بر این باور است که تحلیل هایی از این دست فکر مخاطبان را بازتر کرده و باعث می شود که هنردوستان با دقت بیشتری برای هنر تامل ورزند.

نقد

گاهی که ما (عموما) یک نقد هنری یا ادبی را می خوانیم از این که چطور منتقد توانسته است که چنین معنا یا فهم پنهانی را که اصولا پشت ساختارها و مواد هنری است، به دست بیاورد متحیر می شویم. بیشتر متعجب می شویم اگر که معایب محتوایی را نیز منتقد در نقد خود داشته باشد. سوال اساسی این است که چطور یک منتقد به چنین سطحی می رسد؟ زیرا که ما غالبا در مواجهه با چنین مواردی خود را نقد می کنیم که «چرا ما اینطور نیستیم؟». بطوری ادبی، چگونه می توان به مقام «اهل نظر» رسید؟ یا به عبارتی دقیق تر چگونه می توان اثری ادبی یا هنری را نقد کرد؟

تحلیل و نقد سه دیدگاه

داستانی قرآنی در مورد کوه سینا وجود دارد که در موردش چندین شاعر اظهار دیدگاه کرده اند. تحلیل، مقایسه و نقد این چند دیدگاه خالی از لطف نمی باشد و بلکه به نظر نویسنده بسیار آموزنده است. ابتدا داستان را به طور خلاصه وار و به زبانی ساده مطرح می کنیم.

 

آمده است که چون موسی به وعده گاه آمد گفت:«خداوندا، خود را به من بنمای تا تماشایت کنم». و خداوند فرمود:«هرگز مرا نخواهی دید؛ ولی به کوه (=کوه سینا) نگاه کن. اگر برجای خود قرار گرفت به زودی مرا خواهی دید». و خداوند کوه را متلاشی ساخت و موسی مدهوش بر زمین افتاد.

 

چند معنایی

دقیقا وقتی میگن آخر یه فیلم بازه یعنی چی؟ وقتی میگن کارگردان فلان فیلم ته فیلم رو باز گذاشته یعنی چی؟ وقتی میگن از فلان موسیقی هر چیزی رو می تونی برداشت کنی یعنی چی؟ وقتی میگن از فلان متن ادبی هر چیزی رو میشه برداشت کرد یعنی چی؟

 

یعنی ما می تونیم هر چی که دلمون می خواد از فیلم «یک پرتقال کوکی» برداشت کنیم؟